به گزارش مشرق، این روزها اغلب روزنامه های چاپ آنکارا، با تیترهایی همچون «دیگ مدیترانه در حال جوش» و «طوفان در مدیترانه»، تنش بین ترکیه و اروپا در شرق مدیترانه را توصیف می کنند.

در چنین شرایطی، تنش لفظی بین امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به اوج رسیده و حتی پادرمیانی استولتنبرگ دبیرکل ناتو نیز جواب نگرفت و تلاش برای به نتیجه رساندن مذاکرات فنی موسوم به جداسازی نظامی، به جایی نرسید.  

در همین حال، یونان نیز به دنبال آن است تا بازارگرمی کرده و زمینه اعمال تحریم اقتصادی علیه ترکیه را فراهم کند. حال سوال اینجاست: آیا واقعاً، همچنان که پیشتر، ژوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفته بود، ممکن است اتحادیه اروپا، ترکیه را تحریم کند یا نه؟

ترکیه در شرایطی به سمت تحلیل این موضوع مهم و حساس رفته که بدون تحریم اقتصادی اروپا نیز، حال و روز اقتصادی خوشی ندارد و دلار آمریکا، رفته رفته به نرخ عجیب 7 و نیم لیره می رسد.

چرا که کرونا، دو سرچشمه ارزی تجارت و توریسم را خشکانده و دولت اردوغان برای تامین هزینه های جاری کشور با مشکلات بسیاری روبرو شده و بخشی از کسری بودجه را از محل آب کردن ذخایر ارزی، جبران کرده است.

چه کسی بی طرف نیست؟

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و وزیر امور خارجه کابینه او یعنی مولود چاووش اوغلو، در چند روز اخیر، بارها در مورد ضرورت بی طرفی اتحادیه صحبت کرده اند.

اردوغان در گفتگو با چارلز میشل مقامام عالی اتحادیه اروپا، خواهان بیطرفی اتحادیه شد. اما شواهد نشان می دهد که اتحادیه، به شکل تمام قد از یونان و قبرس حمایت می کند.

شاید به همین خاطر است که دیروز مولود چاووش اوغلو عصبانی شده و اعلام کرد: همه چیز آشکار است. شما بی طرف نیستید. تا زمانی که رویکرد بی طرفانه نداشته باشید نمی توانیم به نتیجه برسیم.

اولین نشانه امید برای ترکیه

تلاش های میچوتاکیس نخست وزیر یونان و ماکرون رئیس جمهور فرانسه، نتیجه سریعی به دنیال نیاورد و ظاهراً در نشست اخیر سران 7 کشور جنوب اروپا موسوم به «Med7»، در مورد اعمال تحریم بر ترکیه، بین کشورهای اروپایی شکاف و اختلاف نظر افتاده است. ایتالیا، اسپانیا، بلغارستان و مالت، چهار کشوری هستند که زیر بار تحریم ترکیه نرفته و به نفع آنکارا نظر داده اند.

اینجاست که یکی از دستاوردها و نتایج دیپلماسی کرونایی ترکیه آشکار می شود. چرا که در دوران اوج شیوع کرونا، ترکیه چندین محموله عظیم ملزومات بهداشتی به اسپانیا و ایتالیا فرستاد و با بلغارستان و مالت نیز روابط خوب و رو به بهبود داشته است.

البته این مواضع و تصمیمات، همگی مربوط به نتایج نشست کشورهای جنوب اروپا است و باید دید 2 هفته دیگر و در نشست شورای اتحادیه اروپا، مساله ترکیه و شرق مدیترانه به چه شکلی مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

در حال حاضر، کشورهای اروپایی، ترکیه را به انجام اقدامات یکجانبه در شرق مدیترانه متهم کرده و معتقدند که اگر ترکیه به همین روال پیش برود، باید خود را برای تحریم آماده کند.

گزینه های ترکیه

نورالدین تاشار از روزنامه نگاران ترک در گفتگو با بخش ترکی اسپوتنیک در این مورد گفته است: احتمال اعمال تحریم اتحادیه اروپا علیه ترکیه، ضعیف است.

برای اعمال تحریم، همه اعضای اتحادیه باید  همفکر باشند. اما فعلاً شاهد این هستیم که 4 کشور ایتالیا، اسپانیا، بلغارستان و مالت،  به نفع ترکیه تصمیم گرفته اند. اما در هر حال، اگر اروپایی­ ها ترکیه را غافلگیر کرده و دست به چنین اقدامی بزنند، ترکیه در 3 حوزه می تواند مقابله کند:

1.فی الفور به تمام توافقات خود با اتحادیه اروپا در مورد کنترل مهاجرین پایان دهد.

2.نیروی نظامی بیشتری به شرق مدیترانه اعزام کند.

3.در سواحل قبرس، اقدامات گسترده تری برای اکتشاف و حفاری گاز انجام دهد.

ممکن است ترکیه پس از  این اقدامات، با توجه به انتخابات داخلی بخش ترک نشین قبرس، رفته رفته قدم در مسیر دیپلماسی شناسایی بگذارد و برای به رسمیت شناخته شدن قبرس ترک از سوی کشورهای جهان، اقدامات مختلفی انجام دهد.

راه دراز اروپا و ترکیه

تحلیلگران سیاسی بر این باورند که اعمال تحریم اقتصادی جدی و هزینه بردار از سوی اتحادیه اروپا بر ترکیه، دست کم در شرایط فعلی، فقط در حد یک سناریوی تهدیدگرانه است و چندان جدی به نظر نمی رسد.

اما مشکل اینجاست که در هر صورت، بخشی از مشکلات سیاسی موجود در شرق مدیترانه، ارتباط روشنی با گفتگوی سیاسی مقامات آنکارا و اتحادیه نیز پیدا می کند. به این معنی که بین ترکیه و اتحادیه، مشکلات و معضلات انبوهی از انواع و اقسام اختلاف نظر حقوقی، سیاسی و جغرافیایی وجود دارند که بر روی هم تلنبار شده  و لاینحل باقی مانده اند.

در چند سال اخیر، رجب طیب اردوغان، تقریباً به صورت مداوم؛ در برابر آمریکا و روسیه با سکوت و مماشات برخورد کرده اما در برابر سران کشورهای اروپایی، صدای خود را بالا برده و به تندی با آنان صحبت کرده است.

از این منظر شاید بتوان گفت، مشی سیاسی شخصی اردوغان و چند و چون تعامل و ادبیات سیاسی او، به خودی خود مساله است و شاید اگر او با نرمی و اعتدال بیشتری نزدیک شود، امیدی برای حفظ پل های دیپلماتیک بماند.

اما در مقابل این نظریه، گروهی از ملی گرایان ترک قرار دارند که خیلی جدی، از مواضع تند اردوغان حمایت کرده و بر این باورند که باید با غربیها با زبانی از موضع قدرت برخورد کرد تا جلوتر نیایند. 

در شرایط فعلی باید گفت، دو هفته پیشرو برای تیم دیپلماسی و دفاعی ترکیه، یک بازه زمانی مهم و حساس است و باید بتوانند در این مدت، با استفاده از ابزارها وظرفیت های مختلف، یا رضایت سران اتحادیه اروپا را کسب کنند و یا دست کم، همراهی و رفاقت 4 کشور اروپایی ایتالیا، اسپانیا، مالت و بلغارستان را حفظ کنند.

چرا که شواهد نشان می دهد، حصول نتیجه قاطعانه  در این مدت کوتاه در مذاکره با یونان، قدری خوشبینانه است. یونانی ها قبلاً در مذاکره با مصر نیز نشان داده اند که در شرق مدیترانه، زیاده خواه و حساس هستند و  به سادگی از مواضع خود کوتاه نمی آیند و در  عین حال، ترکیه نیز نشان داده که این حوزه، در سیاست خارحی،  دیپلماسی انرژی و دکترین دفاعی حزب عدالت و توسعه، به یک کانون و نقظه مهم و تاریخی تبدیل شده و  بعید است در میان مدت، شاهد پایان کامل اختلافات موجود باشیم.